Ewa Ewolucja jest kobietą – recenzja książki

Jak na to, jak niebagatelny wpływ na przetrwanie ludzkiego gatunku zawsze miały kobiety, historia najczęściej zadziwiająco o nich milczy. Dlatego też badaczki takie jak Cat Bohannon biorą na tapet historię na nowo, ukazując ją w nowym świetle. Autorka w swojej najnowszej książce na temat ewolucji postanawia opowiedzieć go z zupełnie innej perspektywy. Perspektywy, w której o współczesnym świecie zadecydowały miliardy naszych przodkiń, nie zaś tylko mężczyzn. Poznajcie więc tytuł Ewa Ewolucja jest kobietą i przekonajcie się, że historia opowiadana jedynie z perspektywy połowy przodków nie może dać nam pełnej prawdy.

Ewa Ewolucja jest kobietą, czyli co znajdziemy w książce?

Książka Wydawnictwa Literackiego Ewa Ewolucja jest kobietą to opowieść, w której główną rolę gra kobiece ciało, które (od piersi po menopauzę) miało wpływ na kształt ewolucji człowieka. Autorka podejmuje się w niej próbę obalenia mitów i ujawnienia tego, jak nauka pomija kobiecą perspektywę w tym zakresie.

W tytule znajdziemy więc analizę wczesnych etapów ewolucji i roli kobiet w przetrwaniu gatunku osadzoną w narracyjnej opowieści samej autorki. Przedstawia bowiem niniejsze rozważania w kontekście ewolucji ssaków, zaczynając od pierwszych ssaków żyjących około 205 milionów lat temu, a kończąc na współczesności. Bohannon wskazuje w niej m.in. fakt, że wiele kluczowych cech ewolucyjnych, tj. zdolność do mówienia, używania narzędzi czy rozwój mózgu, wynikało z adaptacji kobiecego ciała, nie zaś męskiego.

Z tytułu dowiemy się m.in., że ewolucja mózgu u hominidów nie wynikała jedynie z walki samców o dominację, jak to się najczęściej sugeruje. Jego rozwój wynikał także z konieczności adaptacji kobiet do nowych wyzwań związanych z opieką nad potomstwem i organizowaniem życia społecznego. Autorka szczególnie podkreśla rozwój zdolności komunikacyjnych, co miało wpływ na kształtowanie się inteligencji.

Krytyka merytoryczna tytułu

Choć Bohannon odwołuje się w swojej książce do licznych badań, niestety nie zawsze dostarcza szczegółowej analizy metodologicznej czy krytyki źródeł. W niektórych fragmentach książki pojawia się tendencja do nadinterpretacji wyników badań naukowych, które niekoniecznie potwierdzają tezy autorki. Zdarza się więc, że autorka wyciąga wnioski z hipotetycznych założeń, które nie znajdują pełnego potwierdzenia w badaniach genetycznych czy paleontologicznych. Może to więc budzić wątpliwości co do ich wiarygodności naukowej.

Chociaż Ewa promuje ważną ideę wzmocnienia roli kobiet w narracji ewolucyjnej, w wielu przypadkach przedstawia zbyt uproszczoną wizję ewolucji. Bohannon na łamach książki łączy naukowe informacje z osobistymi refleksjami, co nadaje książce charakter eseistyczny. Z jednej strony czyni to ją dostępną w odbiorze. Z drugiej zaś sama autorka posiada doktorat z Uniwersytetu Columbia w zakresie ewolucji narracji i poznania, aczkolwiek nie jest biologiem. Fakt ten może więc wpływać na dany sposób prezentacji materiału.

Dlatego też mimo wielu wartościowych podrozdziałów, warto pamiętać, że książka ma raczej charakter jednostronnej polemiki, niż rzetelnego przeglądu dostępnej literatury naukowej. Jest ona wartościową lekturą w kontekście inspiracji do zgłębiania poruszanych tematów lub ćwiczenie myślowe w kontekście wychodzenia poza męskocentryczną wizję historii świata. Ta zaś niejednokrotnie znacznie ogranicza możliwość obiektywnej oceny pewnych zjawisk, zarówno ewolucyjnych, jak i społeczno-kulturowych.

Recenzja tytułu

Mimo niektórych kontrowersyjnych z punktu widzenia współczesnej nauki tez postawionych w książce nie jest to tytuł, którego znaczenie można pominąć. Ewa Ewolucja jest kobietą to bowiem nie tylko analiza ewolucji biologicznej. To również zaproszenie do przemyśleń nad tym, jak spisywana i opowiadana jest historia oraz jak często ignoruje się rolę kobiet w kształtowaniu naszej cywilizacji.

Autorka porusza na jego kartach istotne kwestie dotyczące marginalizacji kobiet w badaniach naukowych, szczególnie w medycynie, gdzie często pomija się specyfikę kobiecego ciała, co może prowadzić do błędnych diagnoz i leczenia. Innymi ważnymi tematami są chociażby kwestie współczesnych zmian społecznych, związanych z rosnącą liczbą kobiet w nauce, polityce i kulturze, oraz jak te zmiany mogą wpłynąć na przyszłość ludzkości.

Co istotne książka Bohannon ugruntowuje pozycję kobiet w społeczeństwie jako postaci głęboko zakorzenionych poprzez biologiczne fundamenty ewolucyjne, w kluczowych etapach kształtowania tego, kim jesteśmy. Dla mnie była to ciekawa podróż w czasie i teorii historycznej, dlatego też polecam ją pasjonatom tematu oraz wszystkim tym, którym nieobojętne są kwestie społeczne. Koniec końców nie ma świata – czy to w kontekście obecnej rzeczywistości, czy zamierzchłych czasów – bez historii kobiet.

Jeśli zaintrygowała Cię książka Ewa Ewolucja jest kobietą, szukaj jej tutaj.