Sapiens. Od zwierząt do bogów – recenzja książki
Jak to się stało, że my, ludzie, przeszliśmy przemianę od zbieraczy-łowców do „łowców okazji”? Kiedyś zbieraliśmy jagody, dziś punkty payback, a nasza zdolność przetrwania stała się zależna od zdolności kredytowej. Wpłynęły na to trzy przełomowe rewolucje, o których w swojej książce Sapiens. Od zwierząt do bogów, opowiada Yuval Noah Harari.
Sapiens. Od zwierząt do bogów – recenzja książki
Sapiens. Od zwierząt do bogów Harariego składa się z czterech głównych rozdziałów podzielonych na podrozdziały. Autor przeprowadza nas przez wszystkie zgodnie z chronologią rozwoju człowieka. Analizuje historię ludzkości od jej początków, czyli od wielkiej hałaśliwej rodziny zwanej człowiekowatymi, od której się wywodzimy, po dziś dzień.
Książka, wzbogacona o zdjęcia, mapy i wykresy, mówi o tym jak trzy rewolucje – poznawcza, rolnicza i naukowa, wpłynęły na bieg historii oraz jak oddziaływały na człowieka i rozwój życia na Ziemi.
Harari niezwykle ciekawie opisuje przełomowe wydarzenia jak np. wpływ plotki na rozwój społeczności, opanowanie ognia, „udomowienie” pszenicy, czy wynalezienie pisma. Skupia się też na skutkach, jakie niosły te odkrycia. I tak, np. opanowując ogień, człowiek zdobył źródło światła, ciepła i broń zarazem. To była rewolucja, także kuchenna, bo zaczął gotować pożywienie. Ponadto rozpoczął pierwszą działalność na skalę masową – gospodarkę żarową, czyli wypalanie lasów. Panowanie nad żywiołem, dało siłę i przewagę nad innymi zwierzętami, jakiej dotąd przedstawiciel rodzaju Homo nie miał. To był pierwszy krok w drodze do panowania na Ziemi.
Analiza historii ludzkości
Autor, analizując historię ludzkości, patrzy z różnych perspektyw: np. Spójrzmy przez chwilę na rewolucję agrarną z punktu widzenia pszenicy. Czy możemy przyjąć perspektywę pszenicy? Możemy. Powiem więcej, Harari uważa, że zostaliśmy przez nią „udomowieni”.
To nie my udomowiliśmy pszenicę – to pszenica udomowiła nas. Słowo „udomowić” pochodzi od łacińskiego słowa „domus”. Kto zaczął mieszkać w domach? Nie pszenica. Homo sapiens.
Drocząc się z czytelnikiem w zabawny, czasem ironiczny sposób pozwala spojrzeć na pewne rzeczy z innej strony. Pobudza wyobraźnię i zmusza do myślenia, jednocześnie sprawiając, że lektura staje się ciekawsza. Język Harariego nasycony jest zwrotami typu: „supermarket natury”, gdy pisze o zdobywaniu przez człowieka pożywienia w kontekście gospodarki żarowej.
Zabawa słowem, wykorzystane środki stylistyczne i sposób przedstawienia tematu sprawiają, że książka, de facto naukowa, jest przystępna i zrozumiała. Czyta się ją szybko i przyjemnie, a co najważniejsze nie nudzi, wręcz przeciwnie – pobudza do myślenia. Jeśli zadajecie sobie pytania typu: Czy z punktu widzenia biologii istnieją nienaturalne zachowania? Jak doszło do tego, że człowiek opanował świat? Czym jest pieniądz? Po co człowiekowi religia? — to znaczy, że obowiązkowo musicie mieć tę pozycję na półce.
Żeby nie było za kolorowo, muszę przyznać, że moją uwagę zwróciły wkradające się miejscami zbytnie uproszczenia. Jak fragment o władzy i pozycji społecznej kobiet i mężczyzn na przykładzie siły mięśni. Odnoszę wrażenie, że jest to zbyt banalny przykład, odstający nieco od treści książki, która jest błyskotliwa. Jest to jednak drobna rzecz w żaden sposób nieumniejszająca wartości lektury.
Zastanawiająca i zaskakująca
W książce można wyczytać sporo ciekawych rzeczy, na jedną z nich zwróciłem szczególną uwagę. Otóż przywodząc na myśl słynny rysunek przedstawiający stadia ewolucji człowieka, można odnieść wrażenie, że ludzie rozwijali się linearnie, tzn. jeden gatunek ewoluował w następny. Harari uzmysłowił mi, że jest inaczej.
Prawda jest taka, że mniej więcej od 2 milionów do 10 tysięcy lat temu świat był zamieszkany przez kilka gatunków człowieka jednocześnie. Dlaczego miałoby być inaczej? I dziś istnieje wiele gatunków niedźwiedzi: brunatny, czarny, grizzly, polarny. Jakiś czas temu po powierzchni naszej planety chodziło co najmniej sześć gatunków człowieka.
Po głębszym namyśle wydaje się to oczywiste, że na Ziemi żyło jednocześnie kilka gatunków człowieka. Ale dzięki tej książce zatrzymałem się na chwilę, żeby to przemyśleć.
Światowy bestseller, którego nie chciano wydać
Książka stała się światowym hitem, sprzedaje się w milionach egzemplarzy. Przyniosła Harariemu rozgłos i międzynarodową karierę. Ridley Scott (reżyser Gladiatora) i Asif Kapadia (autor dokumentu o Amy Winehouse) przygotowują jej kinową ekranizację. Ostatnio ukazała się też komiksowa wersja Sapiens. Opowieść graficzna. Narodziny ludzkości, którą wspólnie z Hararim stworzyli David Vandermeulen i Daniel Casanave.
Dziś trudno w to uwierzyć, ale początkowo nikt nie chciał wydać, jak się później okazało, światowego bestsellera. Książka ukazała się w Izraelu w 2011 roku, ale dopiero piąte wydawnictwo (Kinneret Zmora-Bitan Dvir) zgodziło się na jej publikację. Poprzednie cztery nie widziały interesu w pracy historycznej.
Po trzech latach od pierwszego wydania, w 2014 roku książkę Harariego przetłumaczono na angielski i wkrótce przełożono na ponad 50 języków. Stała się bestsellerem na światową skalę.
Pierwsze polskie wydanie ukazało się w 2014 pod tytułem Od zwierząt do bogów. Krótka historia ludzkości. Od 2018 ukazuje się jej uzupełnione wydanie – Sapiens. Od zwierząt do bogów.
Sapiens. Od zwierząt do bogów — 3 x warto!
Sapiens: Od zwierząt do bogów – takich popularnonaukowych pozycji trzeba nam więcej, to książka, do której warto wracać. Przeczytałem ją dwa razy i za każdym razem byłem zachwycony. Książkę poleca Barack Obama. Niestety nie znam osobiście prezydenta. Nie znam też nikogo, kto by go znał, ale skoro on poleca tę książkę, to myślę, że warto o tym wspomnieć.
Reasumując – warto kupić, warto przeczytać, warto do niej wracać. Książkę możecie znaleźć tutaj: Sapiens. Od zwierząt do bogów.
Yuval Noah Harari — kilka słów o autorze
Yuval Noah Harari jest izraelskim historykiem, futurologiem, twórcą dataizmu i jednym z najbardziej wpływowych współczesnych myślicieli. Interesuje się przede wszystkim wojskowością epoki średniowiecza i odrodzenia, ale prowadzone przez niego badania koncentrują się na szeroko rozumianym pojęciu historii, m.in. na związku pomiędzy historią i biologią, kwestią sprawiedliwości historii, czy też związku między szczęściem ludzi a rozwojem historii.
Książki Harariego stały się swego rodzaju fenomenem. Autor wydał w sumie sześć tytułów, z czego trzy: Homo deus. Krótka historia jutra, 21 lekcji na XXI wiek i przede wszystkim Sapiens stały się bestsellerami. Po jego książki ustawiają się kolejki. Harariego pragnie czytać każdy, a do jego najbardziej znanych fanów należą m.in. Bill Gates, czy Mark Zuckerberg. Książki autora możecie znaleźć w tym miejscu.
Autor recenzji: Łukasz Kozłowski
Zobacz też:
Ocena Łukasza
-
10/10
-
10/10
-
10/10
-
10/10
Fragment recenzji
Zabawa słowem, wykorzystane środki stylistyczne i sposób przedstawienia tematu sprawiają, że książka, de facto naukowa, jest przystępna i zrozumiała. Czyta się ją szybko i przyjemnie, a co najważniejsze nie nudzi, wręcz przeciwnie – pobudza do myślenia. J