My Jewgienija Zamiatina. Praojciec dystopii wraca na literackie salony. Zapowiedź
Jewgienij Zamiatin był rosyjskim pisarzem science fiction, politycznym satyrykiem, krytykiem i publicystą. Za sprawą powieści My uważany jest za praojca literatury dystopijnej. Położył solidne podwaliny, które między innymi zainspirowały Aldousa Huxleya do napisania powieści Nowy wspaniały świat, Georga Orwella do Rok 1984, a Kurta Vonneguta do Pianola. Zamiatin jako pierwszy umieścił w powieści motyw państwa totalitarnego, które zniewala społeczeństwo i podporządkowuje je do swojej woli.
Kim był Jewgienij Zamiatin?
Urodzony w 1884 roku Rosjanin, inżynier z wykształcenia, miał okazję być świadkiem kilku znaczących rewolucji oraz wojny domowej w Rosji. Był wielokrotnie aresztowany przez władze, a w 1905 roku zesłano go na Syberię. Po ucieczce i powrocie do Rosji zaczął pisać opowiadania, a to bardzo szybko stało się jego hobby. Teksty Zamiatina były satyrą krytykującą Komunistyczną Partię Związku Radzieckiego. Mimo że we wczesnych latach XX wieku Zamiatin należał do partii bolszewickiej, z upływem czasu coraz mocniej sprzeciwiał się prowadzonej polityce, a w szczególności narastającej cenzurze na utwory literackie.
Powieść My punktem zwrotnym
Jewgienij Zamiatin naraził się władzy w latach dwudziestych za sprawą powieści My. Napisaną w 1920 roku, trzy lata później przemyconą do Stanów Zjednoczonych, przetłumaczono na język angielski i wydano w Nowym Jorku w 1924. W kolejnych latach doczekała się również tłumaczenia francuskiego i została wydana w Pradze. Kopie tej właśnie wersji przywędrowały z powrotem do Związku Radzieckiego, co wywołało ogromne niezadowolenie bolszewików. Ze względu na satyryczną wymowę skierowaną w politykę radziecką, Zamiatin dostał zakaz publikacji na terenie Rosji.
Dystopijna wizja społeczeństwa
W powieści Jewgienija Zamiatina fabuła toczy się w murach Państwa Jedyne. W miejscu, w którym obywatele zamiast imion posiadają numery, gdzie każdy traktowany jest jednakowo, a oryginalność odbierana jest jako zagrożenie dla ogółu. Tutaj poziom inwigilacji doprowadził do całkowitego zatracenia prywatności, tutaj nie ma już „ja”, jest tylko „my”.
Wolność okazuje się wymierną ceną za szczęście, które w Państwie Jedyne jest wynikiem życia w porządku i harmonii. Brak głodu, wojen, życie w pokoju, równości i z góry narzuconym schemacie dnia ma dać społeczeństwu pełnię szczęścia. Powieść My przedstawia groteskową i zarazem przerażającą wizję państwa opartą na obserwacjach i doświadczeniach życiowych autora.
Sto lat My!
My jest nie tylko pradziadkiem znanych antyutopii Orwella i Huxleya, ale również jest dosłownie „pradziadkiem”. Klasyk literatury science fiction może świętować w tym roku swoje okrągłe, setne urodziny. Jest to jeden z powodów, dla których warto sięgnąć po tę pozycję. Czy nie jest fascynującym trzymanie w dłoniach słów napisanych wiek temu, a będących wciąż zaskakująco aktualnymi? Uważasz, że Nowy wspaniały świat i Rok 1984 są dziełami wiekopomnymi? W takim razie sięgnij po książkę, od której wszystko się zaczęło.
Już 15 września dzięki Wydawnictwu Rebis powieść My ponownie zagości na półkach księgarń. Ostatni raz wydana w Polsce w latach osiemdziesiątych, więc dziś można ją znaleźć jedynie w antykwariatach i bibliotekach. Dziś ponownie wraca do szerokiego odbioru. To dobry moment, aby uzupełnić swoją biblioteczkę o stuletni klasyk, bo któż to wie, kiedy ponownie nadarzy się taka okazja?
Nowe wydanie książki My możecie znaleźć w tym miejscu.
Autor artykułu: Robert Rejmaniak
